تماس با واحد فروش
۰۲۱-۱۲۳۴۵
بایدها و نبایدها در استفاده از انواع فلنج
بررسی کاربرد صحیح هر نوع فلنج و اشتباهات رایج در پروژه‌های صنعتی
مقدمه
فلنج (Flange) یکی از مهم‌ترین اجزای اتصال در خطوط لوله‌کشی صنعتی است. وظیفه‌ی آن اتصال ایمن بین لوله‌ها، شیرآلات و تجهیزات تحت فشار است و در صورت انتخاب یا نصب اشتباه، می‌تواند منجر به نشتی، خوردگی و حتی انفجار سیستم شود. هر نوع فلنج ویژگی‌ها، مزایا و محدودیت‌های خاص خود را دارد. در ادامه بایدها و نبایدهای استفاده از هر نوع فلنج را بررسی می‌کنیم.
دسته‌بندی انواع فلنج
فلنج گلودار جوشی (Weld Neck Flange)
✅ باید استفاده شود در: خطوط بخار، نفت و گاز، فشار و دمای بالا.
❌ نباید استفاده شود در: خطوط سبک یا کم‌فشار (هزینه بالا و نصب سخت).
💡 نکته فنی: گردن مخروطی باعث توزیع یکنواخت تنش می‌شود.
فلنج اسلیپ‌آن (Slip-On Flange)
✅ باید استفاده شود در: سیستم‌های آب و هوای فشرده، فشار پایین.
❌ نباید استفاده شود در: خطوط با نوسان دما یا فشار زیاد (احتمال نشتی بالا).
💡 نکته فنی: نصب آسان ولی مقاومت مکانیکی پایین‌تر از گلودار.
فلنج ساکت ولد (Socket Weld Flange)
✅ باید استفاده شود در: لوله‌های کوچک (تا ۲ اینچ)، فشار متوسط.
❌ نباید استفاده شود در: سیالات خورنده (احتمال تجمع خوردگی).
💡 نکته فنی: جوش از بیرون زده می‌شود و نیازی به نفوذ کامل ندارد.
فلنج دنده‌ای (Threaded Flange)
✅ باید استفاده شود در: محیط‌هایی که جوشکاری مجاز نیست (مثل مناطق انفجاری).
❌ نباید استفاده شود در: خطوط لرزشی یا فشار بالا.
💡 نکته فنی: اتصال رزوه‌ای سریع ولی نسبت به نشتی حساس‌تر است.
فلنج لب‌به‌لب (Lap Joint Flange)
✅ باید استفاده شود در: خطوطی که نیاز به باز و بسته شدن مکرر دارند.
❌ نباید استفاده شود در: سیستم‌های فشار بالا.
💡 نکته فنی: به همراه Stub End استفاده می‌شود و قابلیت چرخش آزاد دارد.
فلنج کور (Blind Flange)
✅ باید استفاده شود در: بستن انتهای لوله یا مخزن.
❌ نباید استفاده شود در: خطوطی که نیاز به تخلیه یا عبور مکرر سیال دارند.
💡 نکته فنی: بدون سوراخ مرکزی برای آب‌بندی کامل انتها.
فلنج اوریفیس (Orifice Flange)
✅ باید استفاده شود در: خطوطی که نیاز به اندازه‌گیری دبی دارند.
❌ نباید استفاده شود در: خطوط معمولی بدون تجهیزات اندازه‌گیری.
💡 نکته فنی: دارای محل نصب فشارسنج تفاضلی و اوریفیس پلیت.
⚠️ اشتباهات پرتکرار در پروژه‌ها
استفاده از فلنج اسلیپ‌آن در خطوط بخار.
استفاده از فلنج دنده‌ای در محیط لرزشی.
استفاده از ساکت ولد در سیالات خورنده.
عدم تطابق جنس فلنج و لوله (استیل و فولاد کربنی).
انتخاب کلاس فشار نامناسب با فشار واقعی سیستم.
استفاده از فلنج‌های بی‌گواهی یا فاقد MTC در پروژه‌های حساس.
کلاس فشار فلنج‌ها (Flange Pressure Class)
فلنج‌ها بر اساس استاندارد ASME B16.5 در کلاس‌های فشاری تولید می‌شوند. هر کلاس نشان‌دهنده‌ی حداکثر فشار مجاز در دمای مشخص است:
| کلاس | محدوده فشار کاری | کاربرد |
|---|---|---|
| Class 150 | کم‌فشار | خطوط آب، تهویه |
| Class 300 | متوسط | بخار و سیالات صنعتی |
| Class 600 و بالاتر | بالا | نفت، گاز، پتروشیمی |
🔧 باید: کلاس فلنج با فشار طراحی سیستم هماهنگ باشد.
🚫 نباید: انتخاب صرفاً بر اساس سایز لوله یا موجودی انبار انجام شود.
جنس متداول فلنج‌ها و کاربرد آن‌ها
| جنس فلنج | ویژگی | باید استفاده شود در | نباید استفاده شود در |
|---|---|---|---|
| کربن استیل (CS) | مقاوم و اقتصادی | خطوط عمومی صنعتی | محیط‌های خورنده |
| استنلس استیل (SS) | ضدزنگ و مقاوم | صنایع غذایی، آب دریا | محیط‌های با دمای خیلی بالا |
| آلیاژی (Alloy Steel) | مقاوم در فشار و دمای بالا | پتروشیمی، نیروگاه | خطوط سبک یا کم‌فشار |
| PVC / PP | سبک و غیر رسانا | خطوط غیر فشاری آب و فاضلاب | سیستم‌های دما و فشار بالا |
استانداردهای بین‌المللی فلنج‌ها
| استاندارد | محدوده | توضیح |
|---|---|---|
| ASME B16.5 | تا قطر ۲۴ اینچ | پرکاربردترین استاندارد آمریکایی |
| ASME B16.47 (A/B) | قطر بزرگ‌تر از ۲۴ اینچ | فلنج‌های سایز بزرگ صنعتی |
| EN 1092 / DIN | اروپایی | متداول در صنایع غذایی و شیمیایی |
| ISO 7005 | بین‌المللی | تطبیق ابعادی بین استانداردها |
جمع‌بندی نوژان
انتخاب صحیح فلنج فقط یک تصمیم مکانیکی نیست؛ بلکه تصمیمی ایمنی، اقتصادی و حیاتی در هر پروژه‌ی صنعتی است. در مجموعه نوژان باور داریم که شناخت دقیق بایدها و نبایدهای استفاده از انواع فلنج، کلید جلوگیری از نشتی، خوردگی و توقف تولید است.
توصیه‌ی فنی ما در نوژان:
نوع فلنج را همیشه بر اساس فشار، دما و نوع سیال واقعی سیستم انتخاب کنید.
از انطباق جنس فلنج با متریال لوله اطمینان حاصل کنید.
تنها از فلنج‌هایی استفاده کنید که دارای استانداردهای معتبر (ASME / DIN) و گواهی آنالیز متریال (Mill Test Certificate) باشند.
نوژان به‌عنوان مرجع تخصصی تأمین و مشاوره در زمینه فولاد و اتصالات صنعتی، همواره تلاش می‌کند تا با ارائه‌ی اطلاعات دقیق و علمی، انتخاب مهندسان و پیمانکاران را در مسیر ایمن‌تر و اقتصادی‌تر هدایت کند.
اگر به این مقاله علاقه داشتید، مقالات زیر را هم از دست ندهید 
🔗انواع لوله فولادی در صنعت ایران – از درزدار تا مانیسمان و اسپیرال